Bi a (bida) (billiards) là gì? Lịch sử phát triển - Phân loại và Các giải đấu nổi tiếng

1. Bi a (bida) (billiards) là gì?

• Bida là trò chơi được thực hiện trên một bàn phẳng hình chữ nhật.
• Người chơi sử dụng gậy (cơ bida) để đánh các bi trên bàn.
• Mục đích của trò chơi là ghi điểm bằng cách đưa bi vào túi lưới hoặc thực hiện các cú chạm.
• Trên bàn bida thường có bi trắng (bi cái) và các bi màu khác.

2. Các dụng cụ chơi bi a

• Cơ bida (Gậy bi-a): Đây là công cụ quan trọng nhất trong bida. Cơ bida là gậy mà người chơi sử dụng để đánh vào bóng. Nó giúp truyền đạt các chuyển động và lực đánh của người chơi. Cơ bida có nhiều loại và bạn nên lựa chọn tùy theo sở thích chơi của mình.
• Bóng bi-a: Bida pool bỏ túi sử dụng 1 bi trắng và 15 bi màu. Số lượng bóng chơi phụ thuộc vào loại bàn bida và cách chơi.
• Giá tam giác: Hình tam giác giúp bạn đặt các quả bóng một cách chính xác trước khi bắt đầu trò chơi.
• Phấn bi-a: Được phủ lên đầu cơ để tăng độ ma sát và tránh sai sót khi điều cơ.
• Găng tay bida: Giúp bảo vệ tay và tạo sự thoải mái khi chơi.
• Đèn chụp chiếu sáng cho bàn: Đèn bida không chỉ trang trí mà còn giúp tạo ánh sáng tốt nhất cho bàn bida.
• Gậy lết tay giả: Sử dụng thay cho việc bắc cầu bằng tay khi bóng ở ngoài tầm với hoặc ở vị trí khó đánh.
• Phủ bàn và chổi vệ sinh thảm: Dùng để bảo vệ bàn và vệ sinh thảm.

3. Lịch sử phát triển của bi a

• Xuất hiện ban đầu: Bida xuất hiện vào khoảng thế kỷ 14 với nhiều tên gọi khác nhau. Ở Pháp, người ta gọi là “bilhard”; ở Ý, là “biglia”; tại Tây Ban Nha, là “virlota”; và ở Anh, được gọi là “ball-yard”. Ban đầu, trò chơi Bida chỉ dành cho giới quý tộc và thường được chơi ngoài trời, tương tự như chơi golf.
• Thay đổi kiểu dáng và phương thức chơi: Khi Vua Louis XI của Pháp mua chiếc bàn bida đầu tiên, môn thể thao này đã phát triển sang một trang hoàn toàn mới. Bida không chỉ còn là trò chơi ngoài trời mà còn được chuyển vào chơi trong nhà. Sự thay đổi kiểu dáng và phương thức chơi đã khiến Bida phổ biến rộng rãi hơn ở nhiều nước và đối tượng chơi cũng đa dạng hơn.

• Bàn bida: Ban đầu, bàn bida không được thiết kế hiện đại như hiện nay. Dần dần, nó được cải tiến để tạo điều kiện thuận lợi cho người chơi.
• Gậy bida: Chiếc gậy bida ban đầu giống gậy golf, nhưng khó điều khiển khi để bóng lăn sát vào băng. Người ta đã thiết kế cây gậy đầu nhỏ để giải quyết vấn đề này.
• Bóng bida: Ban đầu, bóng bida được làm bằng gỗ, sau đó là đất sét nung. Một số quốc gia khác còn làm bóng bằng xương. John Wesley Hyatt, người Mỹ, đã làm nên trái bóng bida bằng nhựa công nghiệp vào năm 1869 1.
• Lơ bida: Lơ bida xuất hiện vào khoảng thế kỷ XVIII. Ban đầu, nó có hình dạng giống phấn trong hộp, sau đó được cải tiến thành lơ Bida hiện nay.

4. Sự phát triển của bi a tại Việt Nam

Những bước đầu tiên:

• Bida, hay bi-a, có tên quốc tế là Billiard, xuất hiện từ thế kỷ 14 với nhiều tên gọi khác nhau. Ở Pháp, nó được gọi là “bilhard”, ở Ý là “biglia”, tại Tây Ban Nha là “virlota”, và ở Anh là “ball-yard”.
• Ban đầu, bida chỉ dành cho giới quý tộc và được chơi ngoài trời, tương tự việc chơi golf. Người chơi sử dụng gậy để đánh bi qua khung sắt.
• Sau khi chiếc bàn bida đầu tiên được tạo ra vào thời vua Louis XI của Pháp, bida chuyển từ ngoài trời vào chơi trong nhà và có những thay đổi về kiểu chơi và thiết kế gậy.

Giai đoạn phát triển:

• Bàn bida: Ban đầu, bàn bida không được thiết kế hiện đại như hiện nay. Dần dần, bàn bida được cải tiến để phù hợp với không gian trong nhà.
• Gậy bida: Chiếc gậy ban đầu giống gậy golf, nhưng sau đó được thiết kế nhỏ hơn để phù hợp với bàn chơi.
• Bóng bida: Ban đầu làm bằng gỗ, sau đó là đất sét nung, và ngay cả xương bò và ngà voi. Hiện nay, bóng bida thường được làm bằng nhựa Phenolic.
• Lơ bida: Xuất hiện vào khoảng thế kỷ XVIII, được cải tiến từ hình dạng ban đầu để phù hợp với việc đánh bi vào lỗ.

5. Các loại bi a được chơi phổ biến và cách tính điểm

Các loại Bida phổ biến sau:

• Bida lỗ sọc trơn là loại bida phổ biến nhất.
• Trên bàn có 6 lỗ (túi lưới) để đưa bi vào.
• Người chơi sử dụng gậy để đánh các bi vào lỗ.
• Có nhiều phiên bản như 8-ball, 9-ball, và 10-ball.

• Bida ba băng không có túi lưới.
• Trên bàn không có lỗ, và người chơi phải đánh bi sao cho bi của họ chạm ít nhất 3 băng trước khi đánh vào bi mục tiêu.
• Có các kiểu chơi như bida 1 băng và bida 3 băng.

• Bida Snooker có bàn lớn và nhiều bi màu.
• Là trò chơi phức tạp với nhiều quy tắc và điểm số khác nhau.

Cách tính điểm:

• Điểm được tính khi bi chủ chạm vào một bi khác, sau đó chạm đủ 3 băng trở lên và cuối cùng chạm vào bi còn lại.
• Bi chủ không chạm vào 2 bi hoặc chỉ chạm 1 lần băng sẽ không được tính điểm.

• Điểm được tính khi bi của bạn vào lỗ hợp lệ. Mỗi bi có giá trị điểm tương ứng.
• Trận đấu kết thúc khi một người chơi đạt 61 điểm hoặc hơn.

• Cách tính điểm phụ thuộc vào vùng giới hạn ở 4 góc của bàn bida.
• Bi chủ chạm vào vùng giới hạn sâu hơn sẽ được tính nhiều điểm hơn.

6. Các giải đấu bi a nổi tiếng trên thế giới và Việt Nam

• Giải Billiards Carom 3 băng Truyền thống Quốc tế Bình Dương: Đây là giải truyền thống thu hút nhiều tay cơ trong nước và quốc tế tham gia. Trong quá khứ, giải này sử dụng thể thức loại trực tiếp, nhưng từ năm 2018, thể thức thi đấu đã thay đổi, cho phép mỗi VĐV thua hai trận vòng loại.
• Giải Billiards Carom 3 băng Nam Kỳ Khởi Nghĩa giành Cúp Út Nhi: là giải đấu có tính chuyên nghiệp , được tổ chức thường niên tại TP.HCM. Nơi quy tụ nhiều tên tuổi nổi tiếng của Việt Nam và cả Nhật Bản, Tây Ban Nha.
• Cúp Billiards Carom 3 băng Thế giới (UMB): là giải đấu chính thức của Liên đoàn Billiards thế giới, được tổ chức tại các quốc gia có phong trào Billiards mạnh.
• Giải vô địch Billiards Carom Châu Á: Quy tụ các tay cơ hàng đầu từ các quốc gia như Jordan, Hàn Quốc, Nhật Bản, Lebanon và Việt Nam. Nội dung thi đấu sẽ bao gồm 2 thể loại là carom 1 băng và carom 3 băng.
• World Cup of Pool (Cúp Thế giới 9 bi): Giải thường niên được tổ chức từ năm 2006, mỗi đội tuyển cử một cặp VĐV tranh tài với đội tuyển đến từ nhiều quốc gia trên thế giới. Điểm nổi bật của giải đấu này chính là tính chuyên nghiệp cùng mức thưởng lớn.

7. Tổng kết